Zwermen drones bestrijden, of waarom C-UAS-systemen absoluut noodzakelijk zijn

Dat zien we meteen in Oekraïne, waar goedkope drones doeltreffend worden ingezet tegen tal van doelwitten, zoals infrastructuur, pantsereenheden en soldaten. Daaruit blijkt niet alleen hoezeer het een bedreiging is, maar ook dat er een urgente behoefte is aan doeltreffende, betaalbare tegenmaatregelen. Ondanks de fikse vooruitgang blijft de vraag: in welke mate zijn de Europese strijdkrachten voorbereid op de volgende generatie oorlogvoering met drones?

GBAD-systemen (‘ground based air defence’, op de grond gebaseerde luchtverdedigingsmaatregelen) bestaan uit drie onderdelen: 

• sensoren – de ogen;
• een commando-en-controle-centrum (C2) - het brein; en
• wapens - de spierkracht die nodig is om een bedreiging af te weren. 

Geavanceerde sensoren als de wereldwijd toonaangevende Giraffe 1X-radarsystemen van Saab zijn al in staat om doelwitten nauwkeurig te detecteren en te identificeren, ook wanneer ze zo klein zijn als drones. Afhankelijk van het type doelwit, de afstand en de omstandigheden, kan Giraffe 1X doelwitten detecteren met een radardoorsnede van minder dan 0,01 vierkante meter. Gevoelige sensoren betekenen evenwel ook dat er steeds meer data moet worden geanalyseerd. Met dank aan de verwerkingskracht van de moderne C2-systemen en het gebruik van artificiële intelligentie in de toekomst kunnen enorme hoeveelheden datapunten worden verwerkt in een fractie van een seconde. De hoge mate van situationeel bewustzijn die daaruit voortvloeit, maakt het mogelijk snel beslissingen te nemen en de juiste wapens te selecteren.

‘Soft kill’ versus ‘hard kill’: twee manieren om bedreigingen te neutraliseren

Als het over luchtafweer gaat, zijn er twee fundamentele opties om bedreigingen te neutraliseren: ‘soft kill’ (storen) en ‘hard kill’ (uitschakelen). Dat onderscheid is bijzonder belangrijk bij droneaanvallen, aangezien drones zowel kunnen worden ingezet voor verkenningsmissies als voor precisieaanvallen. “Als we C-UAS-oplossingen bespreken, moeten we eerst definiëren waar we het juist over hebben: de UAS die in tijden van vrede als verdedigingsmiddel worden gebruikt om civiele infrastructuur te vrijwaren, of diegene die de troepen aan het front moeten beschermen tegen zwermen drones? Hebben we het over militaire (MOTS) of commerciële (COTS) producten, en hoe sterk verschilt de aankoopprijs?”, vertelt Per Järbur, een luchtafweerexpert van Saab. Het spectrum verdedigingswapens is erg breed en gaat van elektronische oorlogvoering en cyberveiligheid tot kinetische wapens. Vaak blijft de kostenratio bij drones evenwel een uitdaging, aangezien de kostprijs om geavanceerde defensiesystemen te implementeren en te gebruiken vaak niet in verhouding staat tot de lage kosten van droneaanvallen. Terwijl een drone soms slechts enkele honderden euro kost, kan defensie met geavanceerde wapens in de miljoenen lopen, en kan de productietermijn bovendien sterk oplopen. Saab ontwikkelt momenteel een antwoord op die uitdaging: ‘Nimbrix’ is een doelzoekende raket die in ijltempo wordt ontwikkeld, met het doel een goedkoop systeem af te leveren dat beschikt over een doelwitzoeker, een explosieve lading voor een ‘hard kill’ en een kleine voetafdruk. Deze raket met actieve zoeker om het doelwit te volgen, weegt nog geen 3 kg en heeft een bereik van 5 km. Met dank aan zijn luchtexplosiefunctionaliteit kan de explosieve lading UAS-zwermen doeltreffend opzoeken en vernietigen, en zo de groeiende dreiging van kleine drones op het slagveld neutraliseren. De eerste leveringen van Nimbrix zijn voorzien in 2026. Het product kan op zichzelf worden ingezet of kan worden gebruikt als deel van een uitgebreider luchtafweersysteem.

Nimbrix is ons antwoord op de onbemande luchtdreigingen die de afgelopen jaren zijn toegenomen. Het is kosteneffectief, wat van cruciaal belang is gezien de toename van UAS'en op het slagveld.

Voortdurende innovatie

We merken dat de aanvalsdrones in Oekraïne om de drie à vier maanden op volledig andere wijzes worden aangewend voor aanslagen, ISR-missies enzovoort. De defensietechnologie moet dan ook minstens even snel evolueren. Het opmerkelijke samenwerkingsverband tussen de Zweedse luchtmacht, de Zweedse materiaalafdeling van het ministerie van Defensie (FMV), Saab en hun partners is een mooi voorbeeld van hoe snel dat kan gebeuren: op amper 84 dagen werd het ‘Loke’-concept met succes gelanceerd: een draagbaar, aanpasbaar systeem voor strijdkrachten. Het modulaire concept dekt de volledige ‘kill’-keten en omvat de beproefde Giraffe 1X-radar en een lichtgewicht commando-en-controle-oplossing op basis van het SHORAD-concept. De oplossing wordt vervolledigd door een wapen, zoals een klein geweer dat op een op afstand bestuurbaar Trackfire-wapenstation wordt gemonteerd. Ze kunnen op het land en op het water worden geïnstalleerd, bijvoorbeeld op vaartuigen als de Combat Boat 90 van Saab. Die vernieuwende aanpak omvat toonaangevende, allesomvattende, flexibele technologieën die een doorslaggevend voordeel bieden tegenover alle bedreigingen van bovenaf.

“Wij proberen altijd een stap voor te blijven. Daarom volgden we voor Loke geen typische productontwikkelingscyclus die verscheidene jaren in beslag neemt, maar gingen we de nieuwe uitdagingen te lijf met een innovatieve aanpak. Door bestaande producten een nieuw doel te geven en door nieuwe functionaliteiten en technologieën te integreren, konden we het concept in recordtijd implementeren”, aldus Per Järbur. ‘Loke’ is schaalbaar, aanpasbaar aan nieuwe bedreigingen en kan nog worden uitgebreid met extra sensoren en wapenstations. Het C-UAS-systeem kan zelfs operationeel blijven tijdens transport en biedt zo voortdurend bescherming, ook bij verplaatsingen.

Een perfect systeem bestaat niet

Saab is al een pionier in ‘hard kill’-wapens die voornamelijk worden gebruikt voor grote, complexe drones of voor luchtaanvallen met luchtvaartuigen of helikopters: het RBS 70 NG-luchtafweerraketsysteem heeft een bereik van 9.000 meter en een maximale operationele hoogte van 5.000 meter. Bovendien kan dit geleide projectiel niet verstoord worden, en is belemmering door de vijand dan ook onmogelijk. Saab ziet de komende jaren heel wat potentieel in ‘soft kill’-wapens, zoals verstoorders, netten en ‘jaagdrones’ (drones die andere drones aanvallen). In samenwerking met start-ups en sectorgenoten onderzoekt en ontwikkelt het defensiebedrijf nieuwe opties als voorbereiding op de huidige en toekomstige dreigingen.

“Hoewel wij voortdurend nieuwe producten ontwikkelen en al heel wat geavanceerde systemen in ons arsenaal hebben, heeft het geen zin te wachten op de ‘ultieme oplossing’. Een perfect C-UAS-systeem dat weerbaar is tegen alle dreigingen, bestaat niet. Nu niet, en ook niet in de toekomst”, zegt Per Järbur, die daar nog aan toevoegt: “Landen en strijdkrachten moeten hun specifieke bedreigingssituatie en regionale factoren zo nauwgezet mogelijk analyseren en vertrouwen op een combinatie van verschillende systemen. Dat is de enige manier om het hoofd te bieden aan de uiteenlopende uitdagingen die komen kijken bij moderne oorlogvoering met drones.” De expert is ook van mening dat samenwerking cruciaal is voor de bescherming van het luchtruim, bijvoorbeeld in het kader van de NAVO, maar daarvoor heeft de alliantie nog een lange weg te gaan. De NAVO-landen beschouwen de bedreigingen en uitdagingen binnen de eigen grenzen nog steeds als de voornaamste prioriteit voor hun strijdkrachten. Het stijgende aantal droneaanvallen, naar aanleiding van de snelle technologische vooruitgang, gooit nog meer olie op het vuur.

Technisch gezien, is er veel mogelijk - snelheid is cruciaal

Het lijdt geen twijfel dat de ontwikkeling en de implementatie van C-UAS-systemen voor luchtafweer de komende jaren van essentieel belang zullen zijn. Een nauwe samenwerking tussen de NAVO-lidstaten zou daarbij erg nuttig zijn. Interoperabele systemen zouden gezamenlijke NAVO-operaties sterk vereenvoudigen. Op dit moment is de technologie een minder grote hinderpaal dan het juiste evenwicht vinden voor de kostprijs per uitschakeling (‘cost per kill’). Naast de standaardisering van de technologieën speelt ook de training van onze troepen en die binnen de alliantie een belangrijke rol, evenals de voortdurende ontwikkeling van tactieken. Er bestaat geen universele oplossing, maar er zijn erg doeltreffende systemen en een dringende nood om de groeiende bedreiging door drones aan te pakken.

Saab in Nederland

De actviteiten van Saab omvatten het leveren van betrouwbare en innovatieve oplossingen voor Nederland op het gebied van defensie en civiele veiligheid door middel van een evenwichtig partnerschap op lange termijn. Met uitgebreide expertise en een breed scala aan producten en projecten op nationale en internationale markten, is Saab ook een toonaangevende integrator van oplossingen.

Meer lezen